یکی از ابزارهای قوه قضائیه جهت رسیدگی و صدور حکم درخصوص تظلمات، تعدیات، شکایات، حل و فصل دعاوی و رفع خصومات و همچنین کشف جرم و تعقیب و مجازات و تعزیر بر مجرمین و اجرای حدود و مقررات مدون جزائی اسلام، ضابطان دادگستری هستند.

شناخت ضابطان دادگستری با عنایت به وظایف و اختیارات و مسئولیت­هایی که قانون برای آنها احصاء نموده است از اهمیت زیادی برخوردار است. گفتنی است، ضابطان دادگستری بازوی اجرایی دستگاه قضائی هستند لذا شناخت دقیق و کامل آنها و انواع اختیاراتی که به آنها محول گردیده و وظایفی که بر عهده آنها گذاشته شده و مسئولیت­هایی که برایشان مقرر گردیده است، برای قضات محاکم و قضات تحقیق و سایر مقامات قضائی شاغل در بخش­های مختلف قضائی از قبیل اجرای احکام، ابلاغ و... ضروری است. شناخت دقیق و کامل ضابطان دادگستری برای مقامات قضائی این امکان را فراهم می­آورد که در هر مورد اجرای دستورات قضائی را به اشخاص و نهادهایی که صلاحیت و تخصص­های لازم را داشته و قبلاً تعلیم دیده و با موازین قضائی آشنا شده­اند، محول کنند و از دخالت اشخاص غیرصالح و غیرمتخصص ممانعت به عمل آورده، از دخالت ضابطان در امور یکدیگر که منجر به دوباره­کاری و یا رها شدن کارها و یا عدم انجام صحیح امور می­گردد جلوگیری کنند.

شناخت انواع ضابطان دادگستری و وظایف و مسئولیت­های آنها برای خود ضابطان نیز ضروری است. در واقع این امکان را برای آنها فراهم می­آورد که اقتدار خود را در جهت احقاق حقوق مردم و حاکمیت حفظ نموده و وظیفه قانونی خودشان را به نحو احسن انجام داده و از دخالت در امور دیگر ضابطان خودداری کرده و در صورت لزوم از تخصص و کمک­های آنها در مسیر قانون و انجام وظایف خود بهره­مند گردند.

از مهمترین عوامل مؤثر در موفقیت سازمان‌ها برای نیل به اهداف مورد نظر، برخورداری از نیروی انسانی توانمند و کارآمد است. از این رو، برای دستیابی به ضابطان کارا و اثربخش و در یک کلمه بهره ور، آموزش آنان از مهم ترین اقدامات سازمان پلیس محسوب می‌‌‌شود؛ چرا که آموزش، موجب عمق بخشیدن به بینش، بصیرت، دانش و همچنین توانائیها و مهارت‌های ضابطان شده و موجب تحقق اهداف سازمان با کارایی و اثربخشی مطلوب خواهد شد. آموزش ضابطان در زمینه ی شغل و حرفه ای که در آن فعالیت می‌‌‌نمایند، یکی از ضرورت‌های انکار ناپذیر است.

ضابطان دادگستری باید با کسب آموزشهای لازم راه‌های دسترسی به دادرسی عادلانه و منصفانه را دریابند و در رفتار خود با مردم و به ویژه متهمین نشان دهند که چگونه حافظ حقوق متهمین هستند، بنابراین پس از آموزش آنان باید انتظار رفتار شایسته و درشأن حاکمیت و پلیس را از آنان داشت. از طرفی، عدم رعایت حقوق دفاعی متهمان درفرآیند کیفری از قبیل اعلام حق سکوت و حق دسترسی به وکیل، حق امتناع از ادای هرگونه مطلبی تا حضور وکیل مدافع ممکن است ضمانت اجراهای اداری و کیفری را برای ضابطان در پی داشته باشد. از این رو، ضابطان به جهت رعایت هرچه بیشتر حقوق متهمان بایستی آموزشهای لازم را سپری نماید.