ديباچه 5
مقدمه 15
گفتار اول:آموزش حقوق بشر در معاهدات حقوق بشرى
مقدمه 17
بند اول: آموزش حقوق بشر و معاهدات حقوق بشرى 21
الف) ميثاق بين‌المللى حقوق اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى 21
ب) ميثاق بين‌المللى حقوق مدنى و سياسى 22
ج) كنوانسيون بين‌المللى رفع تمام اشكال تبعيض نژادى 23
د) كنوانسيون منع شكنجه و ديگر رفتارها و شكنجه‌هاى ظالمانه، غيرانسانى و ترذيلى 27
ه ) كنوانسيون رفع تمام اشكال تبعيض عليه زنان 27
و) كنوانسيون حقوق كودك 29
ز) كليه معاهدات 32
بند دوم: تحليل و بررسى گزارش‌هاى دولتى و اظهار نظرهاى نهايى 32
الف) كميته حقوق اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى 33
ب) كميته حقوق بشر 33
ج) كميته رفع تبعيض نژادى 34
د) كميته منع شكنجه 35
ه ) كميته رفع تبعيض نژادى عليه زنان 36
و) كميته حقوق كودك 37
ز) رويكردهاى دولت‌ها به آموزش حقوق بشر 38
نتيجه 40
گفتار دوم:رهنمودهايى براى برنامه‌هاى عمل ملّى جهت آموزش حقوق بشر
مقدمه 42
بند اول: كليات 44
الف) تعريف آموزش حقوق بشر 44
ب) ضرورت آموزش حقوق بشر 45
ج) ضرورت برنامه‌هاى عمل ملّى براى آموزش حقوق بشر 45
د) ضرورت رهنمودها براى برنامه عمل ملّى 46
بند دوم: اصول حاكم بر برنامه عمل ملّى براى آموزش حقوق بشر 47
الف) اصول كلّى 47
ب) اصول سازمانى و كاركردى 47
ج) اصول فعاليت‌هاى آموزشى 48
بند سوم: گام‌هايى به سوى برنامه عمل ملّى براى آموزش حقوق بشر 48
الف) گام اول: تأسيس كميته ملّى براى آموزش حقوق بشر 48
ب) گام دوم: انجام مطالعه پايه‌اى 51
ج) گام سوم: تعيين اولويت‌ها و شناسايى گروه‌هاى نيازمند 54
د) گام چهارم: تنظيم طرح ملّى 55
ه ) گام پنجم: اجراى برنامه ملّى 59
و) گام ششم: بررسى و بازنگرى در برنامه ملّى 59
گفتار سوم:محتواى آموزش حقوق بشر
بند اول: چه چيزى بايد آموزش داده شود؟ 65
الف) به ارتباط بسيار زياد آموزش حقوق بشر با ساير انواع آموزش كمتر توجه مى‌شود 65
ب) در مورد من چگونه بايد شروع شود؟ 67
ج) اعلاميه جهانى حقوق بشر به عنوان نقطه شروع 67
د) اصول حقوق بشر 68
ه ) تاريخچه و اسناد حقوق بشر 70
و) مسائل حقوق بشرى 70
ز) ارزشها و مهارت‌هاى حقوق بشرى 70
بند دوم:بحث درباره محتوا 73
الف) تنها حقوق مدنى و سياسى، حقوق بشر هستند 74
ب) حقوق مربوط به بقا مقدمند 74
ج) حقوق به طور شهودى قابل درك هستند 75
د) قواعد حقوق را بشناسيد 75
ه ) به منظور ايجاد تحوّل اجتماعى آموزش دهيد 75
و) قايق را حركت ندهيد 76
ز) مطلقاً آكادميك است! 77
نتيجه‌گيرى در مورد محتوا 77
بند سوم: چگونه؟ تشكيل اجتماعات آموزشى حقوق بشر 77
الف) نياز به اجتماع، ديدگاه و زبان مشترك 78
ب) تمرين براى اجتماعات آموزشى حقوق بشر 78
ج) چرخ اجتماع آموزشى 78
بند چهارم: چگونه؟ عناصر سازنده آموزش حقوق بشر 80
بند پنجم: كجا؟ تطبيق با محيط‌هاى محلى و فرهنگ‌ها 94
الف) ارزيابى ميزان آگاهى‌ها و دغدغه‌هاى گروه 94
ب) ارزيابى تجارب، نيازها و نقاط قوّت گروه 94
ج) استفاده از داستان گويى 95
د) در نظر گرفتن فرهنگ محلّى 95
ه ) نسبيّت‌گرايى فرهنگى 96
گفتار چهارم:روشهاى آموزش حقوق بشر
مقدمه 98
روش :1 توفان افكار 99
روش :2 مطالعات موردى 100
روش :3 اختتام (سخنرانى‌ها) 100
روش :4 بيان خلّاقانه 100
روش :5 مذاكره و مناظره 101
روش :6 بحث و گفتگو 102
روش :7 اجراى نمايش 105
روش :8 فعاليت‌هاى نشاط آفرين 107
روش :9 فيلم 107
روش :10 گردش علمى 107
روش :11 بازى 108
روش :12 رسيدگى‌ها و محاكم 108
روش :13 معرفى و ايجاد ارتباط 109
روش :14 تفسير تصاوير 109
روش :15 مصاحبه 109
روش :16 فعاليت‌هاى پازلى 110
روش :17 نگارش روزانه 110
روش :18 رسانه 111
روش :19 محاكمات فرضى 111
روش :20 محرّك‌هاى باز 112
روش :21 ارائه سخنرانى 113
روش :22 پروژه‌هاى تحقيقاتى 114
روش :23 تمرين درجه‌بندى و تعريف 115
روش :24 تظاهر(وانمود كردن) 115
روش :25 داستان‌گويى 116
روش :26 ارزيابى آراء و جمع آورى اطلاعات 116
روش :27 فعاليت‌هاى شبكه‌اى 117

گفتار پنجم:تكنيك‌هايى براى آموزش حقوق بشر
تكنيك :1 چرخ و فلك/ايستگاه‌هاى فعاليت 119
تكنيك :2 رقابت‌ها و جوايز 120
تكنيك :3 تنگ ماهى 120
تكنيك :4 گردش در نگارخانه/نمايشگاه/سيرك 120
تكنيك :5 فناورى‌هاى چند رسانه‌اى 120
تكنيك :6 كار گروه‌هاى كوچك 121

گفتار ششم:فعاليت‌هايى براى آموزش حقوق بشر
فعاليت :1 تمام روابط ما: يك تجربه يادگيرى 122
فعاليت :2 درخواست پناهندگى 123
تقاضانامه پناهندگى 124
فعاليت :3 بازيگران، هنرمندان، داستان سرايان و شاعران 125
فعاليت :4 كالبد حقوق بشر 125
فعاليت :5 آيا به عنوان فردى برابر پا به هستى مى‌گذاريم؟ 126
فعاليت :6 خواندن اسامى 127
فعاليت :7 خاتمه‌ها 127
فعاليت :8 گفتگو با كاهو 128
فعاليت :9 نشاط‌بخشى 129
فعاليت :10 خط زمان(سير زمانى) حقوق بشر 130
فعاليت :11 آب كردن يخ‌ها و معرفى افراد به يكديگر 131
فعاليت :12 تئاتر خيالى 133
فعاليت :13 نردبان شكنجه 134
فعاليت :14 بازتاباندن 135
فعاليت :15 يك سياره جديد 135
فعاليت :16 چمدان خود را ببنديد 137
فعاليت :17 مجرم، قربانى، شاهد، تسكين دهنده 137
فعاليت :18 فضاى حقوق بشر را در مدرسه خود اندازه بگيريد 138
فعاليت :19 داستان‌هاى خود را بگوييم 143
فعاليت :20 جعبه ابزار 143
فعاليت :21 اعلاميه جهانى حقوق بشر در اجتماع ما 144
فعاليت :22 كودك به چه چيزى نياز دارد؟ 145

گفتار هفتم:نحوه ارائه مطلب و سخنرانى در آموزش حقوق بشر
مقدمه 147
بند اول: اصول حاكم بر ارائه مطلب 147
الف) اصول عمومى 147
ب) ارائه‌هاى كوتاه مدت 148
ج) كارگاههاى آموزشى 148
د) كنفرانس‌ها 149
بند دوم: تشويق به آموزش حقوق بشر 151
الف) آموزش حقوق بشر را تعريف كنيد 151
ب) مخاطبان احتمالى را شناسايى كنيد 151
ج) به دنبال فرصت‌ها باشيد 153
د) فرصت‌ها را بوجود آوريد 154

ه ) ابزارهاى كمك آموزشى را توسعه دهيد 155
و) بازار براى مخاطبان داخلى 155
ز) بازار براى مخاطبان بيرونى 156
ح) مخاطبان احتمالى در آموزش حقوق بشر 156
ط) تقويم وقايع حقوق بشر 159
بند سوم: نمونه زمانبندى‌ها، فهرست‌ها و فرم‌هاى ارزشيابى 162
الف) نمونه زمان بندى براى كارگاه آموزشى 162
سه يا چهار هفته قبل از برگزارى كارگاه 162
يك هفته پيش از برگزارى كارگاه 163
يك روز قبل از كارگاه 163
يك ساعت قبل از كارگاه 163
فهرست بازبينى لوازم، مواد و مطالب آموزشى مورد نياز در كارگاههاى آموزشى 164
ب) نمونه‌هايى براى فرم‌هاى ارزشيابى 165
ج) نمونه‌هايى از كارگاه‌هاى آموزش حقوق بشر 166
نمونه :1 كارگاه نيم روزه، سه ساعت 167
نمونه :2 كارگاه يك روزه، 6 ساعته 168
نمونه :3 كارگاه سه روزه، 20 ساعته 170
نمونه :4 كارگاه سه روزه، 20 ساعته 173
نمونه :5 كارگاه پنج روزه 175

گفتار هشتم:ارزيابى برنامه‌هاى آموزش حقوق بشر
مقدمه 180
بند اول: پرسشهايى درباره ارزيابى 181
سؤال اول: چگونه مى‌توانم يك ارزيابى مفيد براى خود و سازمانم طراحى نموده و انجام
دهم؟ 181
سؤال دوم: چه وقت و تحت چه شرايطى بايد به فكر صرف زمان و سرمايه براى انجام ارزيابى
برنامه‌ام باشم؟ 183
سؤال سوم: چگونه ارزيابى را شروع كنم؟ 186
الف) مخاطب ارزيابى چه كسى است؟ 186
ب) چه زمانى مخاطب يا مخاطبان شما به اطلاعات حاصل از ارزيابى نياز خواهند داشت؟ 187
ج) نتايج ارزيابى به چه صورت بايد ارائه گردد؟ 187
د) چه ميزان سرمايه براى انجام ارزيابى در دسترس است؟ 188
ه ) چه كسى ارزيابى را انجام مى‌دهد؟ 188
و) ارزيابى بايد به چه صورت ساخته و پرداخته شود؟ 189
سؤال چهارم: معمول‌ترين سؤالات در ارتباط با ارزيابى كدامند؟ 190
سؤال پنجم:ابزارهاى پاسخگويى به سؤالات ارزيابى شما چه چيزهايى هستند؟ 191
الف) پرسشنامه‌ها و مصاحبه‌هاى بسته 191

ب) مصاحبه‌ها (نيمه منظم و آزاد) 191
ج) آزمونها 191
د) مشاهده 192
هـ) مطالعات موردى 192
و) مصاحبه‌هاى گروهى يا گروه ـ محور 192
ى) سوابق پروژه 193
سؤال ششم: چگونه يك ارزياب انتخاب كنيم؟ 193
سؤال هفتم: چالشها يا فرصت‌هاى خاص براى طراحى برنامه ارزيابى حقوق بشر، اجراى آن و
استفاده از آن، كدامند؟ 194
سؤال هشتم: چگونه از نتايج ارزيابى در تصميم‌گيرى راجع به برنامه‌ام استفاده كنم؟ 195
بند دوم: نمونه‌هايى از ارزيابى برنامه‌ها 198
نمونه اول: آموزش حقوق بشر به نوجوانان بعد از مدرسه 198
نمونه دوم: اجراى برنامه آموزشى حقوق بشر در يك مدرسه ابتدايى 200
نمونه سوم: برنامه‌اى با محوريت حقوق بشر به منظور كمك به اجتماع براى مقابله با خشونت
خانگى 202

گفتار نهم:آموزش معلمان و نگاه حقوق بشرى
مقدمه 205
بند اول: آماده سازى حرفه‌اى معلمان 206
الف) توضيح و تبيين 207
ب) تشويق 209
ج) تجربه 210
د) محيط 211
بند دوم: آموزش ضمن خدمت به معلمان 211
الف) ساختار 212
ب) روش شناسى 213
ج) محتوا 213
بند سوم: نمونه فعاليت‌ها براى يك دوره آموزشى 219
الف) درخت حقوق بشر 219
ب) طراحى يك كشور جديد 219
ج) حقوق در اخبار 220
د) همه آنها شبيه هم هستند 221
ه ) منابع آموزش حقوق بشر 221
نتيجه 221