هر دانشي اصطلاحاتی ويژه‌ دارد كه استاد و دانشجو براي تفهيم بهتر مطالب بايد از آنها كمك بگيرند. كاربرد اصطلاح بايد به اين صورت باشد كه مفهوم گسترده‌اي را با كمترين لفظ ادا كند. هيچ دانشي خالي از اصطلاح نيست و متخصصان همه دانش­ها به منظور تشريح افكار و نظريات خود، اصطلاحاتي را وضع مي‌كنند؛ لذا لازم است دانشجو قبل از ورود به هر حيطه­اي از اصطلاحات آن اجمالاً و گاه به تفصيل آگاه شود تا در اثناي تدريس دچار ابهام نشود.

يكي از جلوه›هاي تكامل زبان توسعه و گسترش يافتن دامنه الفاظ از طريق ورود لغات و اصطلاحات جديد است. تجديد و تنوع در زندگي اجتماعي و حقوقي و گسترش علوم مختلف، معاني نو و بديعي را به وجود آورده‌اند كه انتقال آنها در اذهان عموم و تفسير دقیق و جزئيات آنها نياز به الفاظ، تعبيرات و لغات جديد را ضروري كرده است.

اصطلاح در لغت به معني با يكديگر صلح كردن است كه جمع آن اصطلاحات است. به لغتي كه گروهي براي تفهيم مقصود خود وضع مي‌كنند يا اينكه الفاظ را در معنايي غير از معني اصلي استعمال كنند، اصطلاح گويند. بنابراين به طور كلي، اصطلاح عبارت است از اتفاق نمودن عامه مردم يا اهل فن براي تغيير خاص از نشانه و علامتي يا استعمال لفظي در معني معين و با نقل معني لفظ از معني اصلي و موضوع له به معني ديگري، چرا كه معني اصطلاحي مي‌تواند نوعي معني مجازي باشد و بديهي است كه بايد بين معني حقيقي و مجازي نوعي علاقه وجود داشته باشد. بنابراين چنانكه اشاره شد، اصطلاح كلمه يا تركيبي خاص از كلمات است كه گروهي خاص و عده­اي معين اعم از عامه يا خاصه و صاحبان فن و خرد آن را براي معاني مقصود تكلم و استعمال مي‌كنند. از جهات مختلف مي‌توان لغات و كلمات اصطلاحي را با ساير لغات مقايسه نمود و وجه اشتراك و افتراق آن دو را بيان كرد. از لحاظ استعمال نسبت اصطلاح به لغت نسبت عام و خاص است و هر علم و صنفي داراي اصطلاحات خاص خود مي‌باشند. از لحاظ معني و قلمرو، اصطلاح معني وسيع وگسترده دارد و هر روز قلمرو اصطلاحات گسترده­تر مي­شود، اما لغات معني محدود دارند و زايش و اشتقاق لغات نيز محدود مي‌باشد.

دانشنامه حاضر كه حاصل تلاش فراوان نگارنده است با عنوان دانشنامه حقوقي (حقوق جزاي عمومي ـ اختصاصي) براي تسهيل اين دروس جهت استفاده كليه دانشجويان رشته›هاي حقوق كليه گرايش‌ها و فقه و حقوق  در تمام مقاطع تحصیلی گردآوري شده است. بديهي است اهميت اين  دانشنامه در جايگاه ويژه آن به عنوان كتابي كه در كليه رشته›هاي حقوق و فقه و حقوق تدريس مي‌شود، مي‌باشد و همچنين براي متقاضيان شركت در آزمون‌هاي كانون وكلاي دادگستري، اختبار كارآموزي قضايي، مشاوران حقوقي و غيره داراي ضريب بالايي است؛ لذا مي­تواند مورد استفاده ایشان قرار گيرد.

در تدوين اين دانشنامه سعي شده است از منابع موثق فقهي و حقوقي بسیاری كمك گرفته شود، از جمله كتاب ترمينولوژي حقوق جناب دكتر لنگرودي كه به عنوان الگو مورد استفاده قرار گرفته است.

نكته ديگر اينكه تلاش بر اين بوده كه كليه اصطلاحاتي كه دانشجويان عزيز در دروس جزاي اختصاصي و جزاي عمومي با آن برخورد مي‌كنند به صورت تشريحي آورده شود، گرچه به نظر مي‌رسد در مواردي از قانون مجازات اسلامي بايد اصلاحات اساسي صورت گيرد كه اگر توفيقي باشد در مباحثي جداگانه آورده خواهد شد.

لازم به يادآوري است برخي از اصطلاحاتي كه در اين دانشنامه آمده‌اند استقراضي مي‌باشند، يعني هم در جزاي اختصاصي و عمومي و هم در ديگر دروس حقوقي كاربرد دارند و آوردن اين اصطلاحات به اين دليل است كه استفاده از اين كتاب خواننده را از مراجعه به ديگر منابع جهت يافتن تعريف آن اصطلاح تا حد ممكن بي‌نياز كند.

ويژگي‌هاي اين  دانشنامه نسبت به كتاب­هاي مشابه  ديگر حقوق جزاي عمومي و اختصاصي كه در اين زمينه›ها نگاشته شده‌اند عبارت است از:

1 ـ يك دوره كامل از مباحث درس حقوق جزاي اختصاصي و عمومي  كاربردي براي استفاده كليه دانشجويان رشته›هاي مختلف حقوق و تسهيل مطالعه وكارهای تحقیقی و پژوهشی  آنان ارائه شده است.

2 ـ در اين كتاب اصطلاحات خاص حقوق جزاي عمومي و اختصاصي، بعضاً اصطلاحات استقراضي كه در اين درس‌ها كاربرد زيادي دارند آورده شده و پيرامون هر كدام توضيح و شرح كامل آمده تا جايي كه در غالب موارد، علاوه بر آوردن عناصر هر اصطلاح مطالبي را كه پيرامون آن اصطلاح نيز مي‌باشد آورده شده است.

3 ـ با توجه به بند 2، دانشجو با استفاده از اين كتاب از رجوع به كتب ديگر براي يافتن معاني يك اصطلاح بي­نياز مي‌شود.

4 ـ با توجه به اينكه كتبي كه در علم حقوق به صورت واژه­نامه آمده است غالباً مربوط به كليه دروس حقوق مي‌باشد و تفكيك بين آنها صورت نگرفته است، اين كتاب فقط اختصاص به دروس حقوق جزاي اختصاصي و عمومی دارد و كليه اصطلاحات جزاي اختصاصي و عمومي را به تفكيك بيان و شرح داده است. لذا به نوبه خود منحصر به فرد است.

5 ـ  امتیاز دیگر  دانشنامه  این است که با توجه به اينكه كتاب طبق حروف الفبا تهيه شده استفاده از آن سهل و آسان بوده، مطالعه آن جهت يافتن معاني و اصطلاحات وقت زيادي از دانش­پژوهان گرامي نمي‌گيرد.

6 ـ در اين دانشنامه از منابع موثقي استفاده شده لذا دانشجويان عزيز مي‌توانند با اطمينان به مطالب از آنها استفاده كنند.

7 ـ همچنین دانشنامه فوق براي كليه دوره›ها از كارشناسي تا دكتري مي‌تواند مورد استفاده قرار گرفته و نقش كليدي ايفا كند.