قانون مدنی، در فصل اول «در بیع» از باب سوم در «عقود معینه مختلفه » از قسمت دوم «در عقود و معاملات و الزامات » از کتاب دوم «در اسباب تملک» از جلد اول «در اموال» از مواد ۳۳۸ تا ۴63 به بیان عقد بیع و احکام و آثار آن پرداخته است.

عقد بیع که در عرف کنونی به تبادل و جا به جایی مالکیت کالا با پول بین طرفین معامله گفته می‌شود، در ابتدا به این شکل و مفهوم وجود نداشته بلکه نوعی معاوضه و مبادله بین دو کالا با همدیگر بوده است که در جوامع اولیه بین انسانها، برای تامین نیازهایشان، رایج و متداول بوده است.

با تشکیل جوامع اولیه، انسانها برای تأمین نیازهای زندگی خود، اقدام به انجام معاملاتی بین خود می‌نمودند که در ابتدایی­ترین شکل آن، هر فرد کالایی را که مورد نیازش نبود و یا اینکه بیشتر از مقدار نیاز او بود، با کالای مورد نیاز خود که فرد دیگری در اختیار داشت و مورد نیاز وی هم نبود، با همدیگر مبادله می‌نمودند که این مبادله کالا با کالا، منجر به شکل گیری عقد معاوضه شد. اما به مرور و با گذشت زمان و تغییر نوع و شیوه زندگی، صرف انجام معاوضه نمی‌توانست تمام نیازهای انسانی را بر طرف نماید چرا که هر فردی برای تأمین نیازهای خود، باید فرد دیگری را پیدا می‌کرد که هم کالای مورد نیاز وی را داشته باشد و هم اینکه به کالای اضافی وی نیز احتیاج داشته باشد و این امر می‌توانست بسیار مشکل باشد. برای مثال، اگر فردی مقداری گوشت اضافی در اختیار داشت ولی در عین حال به تعدادی تخم پرنده هم نیاز داشت باید برای معاوضه، فرد دیگری را پیدا می‌کرد که هم تخم پرنده مورد نیاز وی را داشته باشد و هم اینکه در ازای آن، به گوشت اضافی وی نیز احتیاج داشته باشد.

به همین منظور و با برطرف نشدن نیازهای انسانها با صرف انجام عقد معاوضه، به مرور و در طول زمان، کالاهایی که در زندگی انسانها نقش و تأثیر اساسی و موثرتری داشتند همچون گندم، طلا، نقره و در حال حاضر وجه نقد، به عنوان کالای واسطه شناسایی و تعیین شدند تا هر فرد کالای اضافی در اختیار خود را با آن معاوضه نماید و سپس با آن کالای واسطه به دست آمده نیز کالای مورد نیاز خود را تهیه کند که بدین ترتیب، عقد بیع هم شکل گرفت و به تدریج به عنوان رایج ترین و متداولترین عقد برای بر طرف کردن نیازهای انسانها، مورد استفاده آنها قرار گرفت.

با بزرگتر شدن و توسعه جوامع انسانی و نا کارآمد شدن استفاده از کالا در خرید و فروش، سکه های فلزی ابداع و ضرب شد که به عنوان مبدا پولی شناخته می‌شوند.ضرب سکه به عنوان پول در گردش در جامعه، تحول بزرگی در انجام معاملات و خرید و فروش کالاها و زندگی اقتصادی انسانها، ایجاد نمود.

در حال حاضر نیز پول، وسیله اصلی در انجام معاملات، به ویژه در خرید و فروش و تشکیل عقد بیع می‌باشد.

پول، وسیله ای برای مبادلات اقتصادی است که برای خرید و فروش کالاها به کار می‌رود و تسهیل کننده معاملات است. پول، وسیله ای برای تعیین قیمت و ارزش کالاها و نشان دهنده قیمت و ارزش کالای فروخته شده یا کالای خریده شده و مقایسه آنها با یکدیگر برای تشکیل عقد بیع است.

البته با گذشت زمان و لحاظ نیازهای متنوع معاملاتی انسانها، سایر عقود نیز شکل گرفتند، اما در عین حال، با وجود شکل گیری سایر عقود نیز عقد بیع در بین تمام عقود، بیشتر مورد نیاز انسانها بوده و به همین جهت هم بیشتر از سایر عقود مورد استفاده قرار گرفته است.

در قانون مدنی نیز در بین عقود معین بیان شده در باب سوم «در عقود معینه مختلفه» عقد بیع بیشتر از سایر عقود مورد توجه قرار گرفته است و احکام و آثار آن، به تفصیل بیان شده است. به نحوی که حتی در مواردی، مقررات مطروحه در عقد بیع در سایر عقود نیز قابل استناد و اعمال و اجرا می‌باشد. در مواد 3۳۸ تا ۴۶۳ قانون مدنی، مقررات مربوط به عقد بیع بیان شده است و در آن، مفهوم بیع، تشکیل عقد بیع، موضوع عقد بیع، آثار عقد بیع، انحلال عقد بیع و سپس بیع شرط، طرح و تشریح گردیده است.