كتاب حاضر پژوهشی است فقهی، حقوقی، اخلاقی و اجتماعی درباره خانواده، که با منطق و روش تحقیقی استفهامی به‌صورت علمی و کاربردی، نهاد خانواده در نظام حقوقی اسلام و جمهوری اسلامی ایران را مورد، تفسیر و تحلیل قرارداده است.
اهداف این تحقیق پس از آموزش همگانی و آشنایی آحاد مردم با مبانی و مفاهیم حقوقی نهاد خانواده، خصوصاً آگاه نمودن زوجین به حقوق و تکالیفی که پس از انعقاد عقد نکاح، بر ذمه هریک از آنها مستقر می‌گردد، عبارت است از:
1- تبیین و علت‌یابی سیر صعودی بی‌رویه آمار طلاق در ایران.
2- تبیین چیستی و چرایی کاهش چشمگیر آمار ازدواج در ایران.
3- آسیب شناسی روش ها ومتد آشنایی کاندیداهای ازدواج وخواستگاری درایران.
4- آسیب زدایی از دوران نامزدی وساماندهی وقانون مند کردن آن.
5- ریل گذاری صحیح و هموارسازی مسیر تشکیل خانواده.
6- مهار سیر صعودی بی رویه آمار طلاق در ایران.
7- نیل به حکمرانی حقوقی خانواده که متشکل از عناصری چون سیاست‌گذاری، تنظیم‌گری و خدمات اجتماعی یا عمومی باشد.
8- تغییر، ویرایش واصلاح نوع نگاه مزوجین به عقد نکاح و امر ازدواج.
9- معرفی طلاق به‌عنوان مضرترین و بزرگترین منکر اجتماعی.
10- امر به معروف ( تشکیل خانواده و انعقاد عقد نکاح مطابق با سنت پیامبر اسلام ) ونهی از منکر ( پرهیز از ازدواج به سبک غربی ها و دوری گزیدن از طلاق های احساسی.
این کتاب مشتمل بر چهار بخش است، در بخش اول سعي شده مبحث ازدواج و تشكيل خانواده از نگاه اسلام وسبک زندگی اسلامی، با رویکردی جامعه شناختی، متناسب با نيازمندي هاي روز جامعه اسلامي و منطبق با فطرت پاك انسان به ما هو انسان، موردبحث و بررسي قرار بگیرد.
در بخش دوم، تلاش شده وفق موازين شرعي و ضوابط فقهي و مقررات حقوقي، به مسایل حقوقي و اجتماعي نهاد خانواده و مبانی حقوق خانواده پرداخته شود. در اين قسمت حقوق اسلامي و حقوق موضوعه توأمان مورد توجّه ومداقه قرار گرفته، و هر جا كه قانون‌گذار محترم قانوني متناسب با مباحث مطروحه وضع نموده، در حد بضاعت علمی نگارنده، با نگاهی تطبیقی مورد پردازش و بحث وگفتگو قرار گرفته است.
در بخش سوم، مباحث انحلال نكاح كه شامل فسخ نكاح و طلاق و شناخت عوامل مختلف مؤثر در طلاق مي‌باشد در حد ظرفيت و گنجايش اين مجموعه موردبحث و بررسي گذاشته شده است.
در بخش چهارم به‌طور تخصصی وتفصیلی، به روش علمی وکاربردی، به آسیب شناسی مقوله ازدواج در سالهای اخیر ایران، و مبارزه با پدیده شوم طلاق پرداخته‌شده است، و با تحقیقات میدانی که به‌عمل‌آمده، اختلافات دهها زوج که منجر به طلاق شده، مورد کارشناسی دقیق قرار گرفته و سرانجام به مباحثی از قبیل:
1_ چیستی وچرایی طلاق.
2_ فلسفه حلّیت طلاق در اسلام.
3_ علت سیر سعودی بی رویه آمار طلاق در ایران.
4_ راههای پیشگیری از طلاق درایران.
پرداخته شده است. که به عنوان کتاب "راههای پیشگیری از طلاق " ضمیمه شده است.
وجه افتراق وامتیاز این کتاب با سایر کتب مشابه که توسط دانشمندان علم حقوق خلق و در اختیار علاقه مندان قرار گرفته این است که، به رغم اینکه عنوان کتاب، یک عنوان حقوقی محض است، لیکن در متن وبخش های چهار گانه، ضمن ارائه مباحث فقهی، حقوقی وقانونی به روش علمی وکاربردی، در راستای نیل به اهدافی که در صدر پیشگفتار احصا شده اند، مستعد بوده ایم که مباحث جامعه‌شناختی، روانشناختی، واخلاقی واجتماعی نیز، متناسب ومتناظربا هر مبحث ارائه شوند.
بنابراین، از طرح مباحث کلاسیک صرفاً حقوقی یا فقهی، به سبک وشیوه اساتید دانشگاه، وفضلای حوزوی که مختص کلاسهای درسی است، حتی الامکان خود داری شده است. چراکه مخاطبان این پژوهش، اقشار مختلف مردم با طبقات تحصیلی متفاوت می باشند. وهدف غایی وکمالی که دراین اثر نیز دنبال می‌شود، اگر جسارت نباشد، ساماندهی وانتظام بخشی وجهت دهی ومعنا بخشی به فرهنگ ازدواج در ماده ومعنا، و مهار وکنترل طلاق در کشور وسرانجام تربیت وهدایت ومعرفت بخشی به کاندیداهای ازدواج است.
لذا تلاش شده که به روش علمی و کاربردی و با یک ادبیات ساده ولی گویا و مستند، به امید اقناع عموم مخاطبین گروههای هدف، مباحث کتاب تنظیم و ارائه شود.
نگاهی نو به حقوق خانواده در اسلام، به معنای ارائه قرائت جدید از مبانی حقوق خانواده با ایجاد تغییر در اصول و قواعد فقهی ویا اصلاح ساختاری وتشکیل سازه جدید در نهاد حقوقی خانواده نیست.
بلکه به معنای بازنگری وتغییر رویکرد وایجاد تحول در روش واسلوب الگوبرداری از منابع غنی اسلامی و مطابقت بخشی فروعات با اصول وتهذیب وتحکیم منابع با تغلیظ ضبغه اسلامی وارتقاء وضعیت موجود به وضعیت مطلوب است.
به حول قوه الهی اگر توفیقات والطاف خداوندی رفیق حال و چراغ راهمان شود، قرار است در این پژوهش با رویکردی نوین، نگاهی جامع ومانع به نهاد خانواده وخاصه نظام حقوقی خانواده داشته باشیم. ونوید مطالعه مطالبی متفاوت ونو را به علاقمندان بدهیم.
" حقوق خانواده " ازجمله مباحثی است که پژوهشگران ودانشمندان حوزوی ودانشگاهی، آثار فروانی پیرامون آن پدیدآورنده‌اند. در برخی از آثار صرفاً با یک نگرش فقهی به حقوق خانواده وملحقات آن از قبیل تکالیف زن وشوهردرمقابل همدیگر و مباحث مربوط به نفقه و مهریه و نکاح اطلاق، حضانت فرزندان پرداخته‌شده است.
بعضی از محققین که غالباً اساتید دانشگاه هستند، با یک نگاه صرفا حقوقی و قضایی به موضوع حقوق خانواده پرداخته‌اند. در برخی ازآثار نیز با رویکردی تطبیقی به حقوق خانواده نظرشده و مباحث مربوطه را به صورت تلفیقی وتطبیقی مطرح نموده‌اند.
بدون تردید تمامی آثار خلق‌شده در حوزه حقوق خانواده، با هر روش ونگرشی که پدید آمده باشند،ممدوح وپسندیده است و شایسته تحسین تقدیر. لیکن با کمال احترام به جمیع پدید آورندگان آثار علمی در باب حقوق خانواده، گفتنی است که یک نکته مهم وکلیدی در بیشتر آثار موجود درباره حقوق خانواده مغفول ومکتوم مانده، وکمتر مورد التفات و بحث و بررسی قرارگرفته است.
نگارنده معتقد است که باید در هرپژوهشی در حوزه علوم انسانی واجتماعی، متناسب با موضوع پژوهش، یکسری مقاصد واهداف ومنافع، در سطح ملی رعایت شود.
بدین ترتیب که هرپژوهشگری در حوزه علوم انسانی وعلوم اجتماعی موظف است، در پژوهش های خود، در کنارمطالب علمی وتخصصی که به روش علمی وکاربردی مطرح می کند، مقاصد شریعت، منافع ملی، فرهنگ عمومی، هویت ومشترکات تاریخی وتمدنی وچشم انداز افق علمی کشور را، متناظر با اسناد وقوانین بالادستی نصب العین قرارداده وپژوهش مربوطه را طوری ارائه دهد که تأمین کننده مقاصد شریعت و منافع ملی وتمدنی باشد.
لب مطلب این که، هرپژوهشی در حوزه علوم انسانی واجتماعی از جمله در حوزه علم حقوق، باید در راستای مقاصد و منافع ملی، امنیت اجتماعی، فرهنگ عمومی، تبیین سبک زندگی، سلامت اخلاقی و روحی وروانی جامعه، بهداشت فردی و اجتماعی، جامعه‌شناختی وتربیتی وهدایتی ومعرفت بخشی به فرد و جامعه، حرف نو وجدیدی برای گفتن داشته باشد.
بدین‌سان وقتی پژوهش در حوزه دین وجامعه و رابطه بین افراد وجامعه ومباحث فقهی وحقوقی ؛ از جمله نهاد مقدس خانواده ونظام حقوقی خانواده باشد، "مقاصد شریعت" را نیز باید به مقاصد واهداف مارالذکر اضافه نمود.
« شاید یکی از علت های عدم تأثیر گذاری یا به تعبیری عدم تأثیر پذیری مخاطبین پژوهشهای انجام شده در حوزه حقوق خانواده، در تغییر نوع نگاهها به مقوله ازدواج وعقد نکاح وتشکیل خانواده وشیوه های انتخاب همسر، متناسب با قالب وسبک زندگی اسلامی وهمچنین پیشگیری از سیر صعودی بی رویه آمار طلاق، عدم رعایت همین مقاصد از جمله مقاصد شریعت در پژوهش های انجام‌گرفته باشد. »
وقتی عنوان پژوهش یا نام کتاب، مثل کتاب پیش رو، "نظام حقوقی خانواده در اسلام " است، بدیهی است که دراین کتاب باید برای مخاطب، از تبیین ومعرفی وتشریح وتفسیرنظر اسلام ناب، درباره نهاد خانواده واهداف ومقاصدی که شریعت اسلام در امر عقد نکاح وتشکیل خانواده وضع نموده سخن گفت. ومخاطب را از میزان نفرت وانزجارصاحب شریعت از پدیده شوم طلاق آگاه ساخت. و سپس از فلسفه حلیت طلاقی که عرش الهی را به لرزه در می آورد وچیستی وچرایی حلال بودن تنها حلالی که مبغوض خداوند حکیم قرار گرفته است نیز اقامه دلیل نمود. ومقوله طلاق را به روش علت ومعلولی همراه با معرفی علل عوامل طلاق زا وتبیین راههای پیشگیری از طلاق شرح وبسط تفصیلی مورد بررسی قرارداد.
متأسفانه این مهم در اکثریت آثاری که در باب حقوق خانواده تولید شده رعایت نگردیده است. ودر اکثر پژوهش ها وآثار مکتوبی که در باب حقوق خانواده انجام شده، صرفاً به تکرار یکسری از تعاریف کلیشه ای وبیان بایدها ونباید های قانونی و شرح و تفسیر برخی از اصطلاحات فقهی و حقوقی بسنده شده است.
« در حالیکه با تداوم این روش مقاصدی که عرض شد، از جمله تغییر نوع نگاهها به عقد نکاح واصلاح و ویرایش شیوه های سبک زندگی وانتخاب همسر، وآسیب شناسی روش های متداول و واکسینه نمودن عقد نکاح از ویروس ویرانگر طلاق در هنگامه خواستگاری وانتخاب همسر تحصیل نمی‌گردد. و سرعت سیر صعودی طلاق نیز کند ویا تحت تأثیر ویا کنترل قرار نخواهد گرفت. »
ان شاء الله به فضل الهی، با طرح این موضوع در سرآغاز کتاب، این نوید و بشارت را به مخاطبین گرانقدر خود می‌دهیم که، صرف‌نظر از تکراری بودن عنوان کتاب و برخی از سرفصل‌ها، شاهد مطالب متفاوت با سبک وروشی نوین در متن کتاب خواهید بود.
« بنابراین نهایت سعی وتلاش ما دراین پژوهش، ارائه مطالب با نگاهی نو و روش تحقیقی جدید در مباحث مختلف حقوق خانواده است. تا ضمن طرح مسائل فقهی وحقوقی درحوزه حقوق خانواده، در تبیین مباحثی که در بردارنده مقاصد شریعت ومقاصد ملی وتأمین کننده نظر اسلام در مانحن فیه است، و رعایت این مهمات نیز مستلزم ورود هم‌زمان وطرح مباحث تطبیقی در حوزه اخلاق، روانشناختی، جامعه شناختی و... می باشد عقب نمانیم. »
متفاوت بودن کتاب حاضر و با وجه امتیاز آن با دیگر کتب مشابه ای که اساتید دانشگاهی وحوزوی نگارش، تألیف و تدوین فرموده‌اند، همان‌طور که در پیش گفتار تلویحاً اشاره‌شده است، در نوع نگاه به عقد نکاح و امر ازدواج و روش تحقیق و سبک بیان مباحث تخصصی در حوزه حقوق خانواده است.
بدین ترتیب که دربخش های چهارگانه تلاش شده ضمن ارائه مباحث فقهی، حقوقی و قانونی به روش علمی و کاربردی، در راستای نیل به اهداف ده‌گانه‌ای که در صدر پیشگفتار احصا
شده است، مباحث جامعه‌شناختی، روانشناختی، و اخلاقی و اجتماعی و فرهنگی نیز، متناسب ومتناظر با هر مبحث ارائه شوند.
« درمکتب اسلام، تشکیل خانواده متوقف بر امر ازدواج وانعقاد عقد نکاح بین یک زن ومرد مسلمان، حُروعاقل است. این عقد نکاح که اساس وکانون خانواده متبایناً برآن استوار می‌گردد و دارای ملزومات و ملحقات خاصی است، زمانی در ماده و معنا ارزشمند و مفید فایده خواهد بود، که مطابق باسنت پیامبر عظیم‌الشأن اسلام (ص) محقق گردد. »
« عقد نکاح و ازدواجی مطابق با سنت رسول الله (ص) است و بار معنایی فراوانی بر آن مترتب است که با نگاه توحیدی ورویکرد هستی شناسانه، انسان شناسانه وارزش شناسانه متناظر با فلسفه خلقت، توسط مزوجین مورد توجه والتفات قرار بگیرد. »
« یعنی به صرف جمع شدن دو جنس مخالف با هرنوع نگاهی به مقوله ازدواج و با هدف ازدواج، آن آثاری که مکتب اسلام و نظام حقوقی تربیتی اسلام برای عقد نکاح وتشکیل خانواده وامر ازدواج برشمرده است حاصل نمی‌شود. »
« فَاطِرُالسَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا وَمِنَ الْأَنْعَامِ أَزْوَاجًا يَذْرَؤُكُمْ فِيهِ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ وَهُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ[1] »
« او آفریننده آسمانها و زمین است و از جنس شما همسرانی برای شما قرار داد و جفت‌هایی از چهارپایان آفرید؛ و شمارا به این وسیله [= به‌وسیله همسران] زیاد می‌کند؛ هیچ‌چیز همانند او نیست و او شنوا و بیناست! »
آیت‌الله جوادی آملی: در مباحث تفسیری خود ذیل آیه ذکرشده، ضمن طرح مباحثی تحت عنوان " فلسفه نکاح از منظر دین و فرق آن با ازدواج" آورده است:
از آن جایی که جامعه مثل انسان، مثل حیوان، مثل موجودات مادی دیگر است که مرگ آن را رصد می‌کند؛ نظیر فرشته‌ها نیست که مصون از مرگ باشد، باید با نکاح نسل خود را حفظ کند؛ لذا مسئله نکاح را در نظام هستی تدوین کرده است: ﴿جَعَلَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً وَ مِنَ الْأَنْعامِ أَزْواجاً﴾؛ یعنی زن و مرد از یک حقیقت هستند، چه اینکه نر و ماده حیوانات هم از یک حقیقت می باشند و در همین منبع کثرت هست، فرمود: ﴿یَذْرَؤُکُمْ فیهِ﴾، نه «یَذْرَؤُکُمْ بِهِ»؛ نه به وسیله نکاح نسل شما را حفظ می‌کند، بلکه در نکاح شما محفوظ است.
وقتی ما می‌خواهیم بگوییم به وسیله قلم این کتابت حاصل شده است؛ یعنی این بیش از ابزار نخواهد بود؛ امّا اگر کلمه «فی» به کار رفت، نشان می دهد که این منبعِ جوششِ کار است؛ منبع جوشش کثرت و حفظ نسل، نکاح است. وقتی جامعه زنده است که نکاح باشد. و نکاح هم مستحضرید غیر از ازدواج مذکر و مؤنث است که فرمود «النِّکَاحُ سُنَّتِی [2]»و اگر کسی نکاح کرد و تزویج کرد «فَقَدْ أَحْرَزَ نِصْفَ دِینِه [3]»
این ازدواج یعنی اجتماع نر و ماده که در گیاهان هم هست و با تلقیح حاصل می‌شود و در حیوانات هم هست؛ امّا آنچه انسان دارد، غیر از اجتماع نر و ماده و مذکر و مؤنث است! فرمود «النِّکَاحُ سُنَّتِی» و بعد فرمود اگر کسی ازدواج نکاحی کند «فَقَدْ أَحْرَزَ نِصْفَ دِینِه»، این عمل برای او یک صبغه ملکوتی پیدا می‌کند.
فرمود ما انبیا نکاح آوردیم، وگرنه ازدواج که قبلاً بود، ﴿یَذْرَؤُکُمْ فیهِ﴾؛ یعنی «ذَرَعَ» «خَلَقَ» و «کَثَّرَ»، این کثرت در این منبع هست؛ مثل اینکه فرمود: ﴿وَ لَکُمْ فِی الْقِصاصِ حَیاةٌ[4]﴾درست است که «بالقصاص» حیات جامعه تأمین می شود، ولی منبع حفظ حیات جامعه، قصاص است ﴿وَ لَکُمْ فِی الْقِصاصِ حَیاةٌ﴾، این جا هم فرمود ﴿یَذْرَؤُکُمْ فیهِ﴾.[5]
حضرت استاد جوادی آملی در جای دیگر به زبان ساده تر فرموده‌اند:
« ما یک ازدواجی داریم و یک نکاح و اینکه خداوند در این آیه ازدواج انسان را در کنار انعام قرار داده است نیز به همین مطلب اشاره دارد چراکه ازدواج که اجتماع نر و ماده است در همه حیوانات وجود دارد و هرکسی به دنبال این اجتماع می‌رود کار او، ازدواج او حیوانی است و طبیعی است محصول این ازدواج فرزند صالحی نباشد. این در حالی است که حضرت رسول (ص) فرمود من نکاح آوردم چیزی که انسان اگر آن را انجام دهد نصف دینش کامل می‌شود. پس این نکاح با آن ازدواج بسیار متفاوت است بنابراین اگر کسی در نکاح با شنیدن نامحرم طمع کرده است در قلب او مرض است [6].»
اگر با دیده بصیرت و عینک عقل، به آمار طلاق وروند بی رویه سیر صعودی آن در سطح کشور نگاه شود، و سپس عواقب منفی و مخرب طلاق بر فرد ونهاد خانواده و با مقیاس بزرگتر بر جوامع انسانی در حوزه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، مذهبی، سیاسی و امنیتی مورد مداقه وتأمل قرار بگیرد، به نظر می‌رسد که بهتر بتوان با فرمایشات و تعابیر حکیمانه آیت‌الله جوادی آملی ارتباط برقرار کرد.
وقتی از زاویه دید استاد جوادی آملی به عقد نکاح و تشکیل خانواده و همچنین آثار ویرانگر طلاق نگاه شود، بعید است که منکری مضرتر و بزرگتر از طلاق، از جمله طلاق‌های بی‌مورد و غیرضروری که در این روزها سیر صعودی بی‌رویه‌ای در کشور عزیزمان رایج شده است پیدا شود.
منکر خواندن طلاق دراینجا، فارغ از مباحث فقهی وشرعی حول محول منکرات است، که نیازمند به اقامه دلیل قرآنی یا روایی دایر بر منکر بودن یا حرمت آن باشد.
دراین نظریه حرمت شرعی برای طلاق قایل نشده ایم. بلکه همان طوری که در صدرپیش گفتار تصریح شده است، ادعا شده اگر با دیده بصیرت وعینک عقل، عوارض وپیامدهای منفی طلاق مورد بحث وبررسی وتجزیه وتحلیل قرار بگیرد، بعید است که منکر وفعل زیان بارتری هم وزن ومتناظر با طلاق، که تمام جامعه انسانی وامنیت کلی جامعه وفرهنگ جامعه را تحت تاثیر قراردهد پیدا شود.
لذا وقتی درپژوهش ها وتحقیقات علمی که بعمل آمده ثابت شده طلاق در حوزه‌های مختلف می‌تواند آثار منفی بجای بگذارد، و از طرفی ما معتقدیم که ریشه طلاق را باید در نوع نگاه مزوجین به عقد نکاح و شیوه های انتخاب همسر جستجوکرد، لذا به امید تغییر و ویرایش و اصلاح نوع نگاهها به مقوله عقد نکاح و تشکیل خانواده و همچنین شناسایی و معرفی علل و عوامل گوناگونی که درمتلاشی نمودن کانون خانواده و ایجاد طلاق موثر هستند، در تدوین این پژوهش که باهدف امر به معروف (ازدواج وتشکیل خانواده مطابق باسنت پیامبر اسلام (ص)وفرزند آوری ) ونهی از منکر ( طلاق) انجام شده مصمم شده‌ایم.
«كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ...».
« شما بهترين امّتى بوديد كه به سود انسان ها آفريده شده اند (چه اين كه) امر به معروف و نهى از منكر می‌کنید و به خدا ايمان داريد.[7] »
وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ[8]
« باید از میان شما، جمعی دعوت به نیکی، و امر به معروف و نهی از منکر کنند! و آنها همان رستگارانند.»
با التفات به اين كه موضوع بحث ما نهاد مقدس خانواده است، براي نيل به اين مقصود لازم است، مباحث حقوقي خانواده را كه امروز تخصيصاً، براي علماء و طلاب علوم ديني و دانشجويان رشته فقه و حقوق در کتابهای درسي و تحقيقي آمده، با ساده نويسي تعميم داده و شرايط استفاده عموم مردم را از اين انعام خداوندي فراهم ساخت، كه خوش بختانه، تاكنون در اين زمينه قدم هاي خوبي برداشته شده ولي كافي نيست و هنوز راه زيادي مانده تا به كمال مطلوب رسيد.
بنابراين با توجه به اینکه، نگارنده به منظور تحقق اهداف فوق، به اين اصل مهم که همواره مورد تأکید علامه محمد تقی جعفری رضوان الله تعالی علیه، بوده و در کتاب رسائل فقهی به این اصل اصرار داشته و مطالب فراوانی پیرامون آن بیان فرموده معتقدم، كه مقرّر مي‌دارد:
« تا مي‌توانيد اول انسان را آماده بسازيد، سپس او را در مجراي دستورات حقوق و مسئوليت ها و كيفرها قرار بدهيد.»
با التفات به مطالب پیش گفته می توان با ضرس قاطع بیان نمود: « يك جامعه مدني وقانونمند در سایه سار زیست اسلامی وقرآنی وهمچنین تشکیل تمدن نوین اسلامی كه از طرف مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب، به عنوان بزرگترین آرمان انقلاب اسلامی معرفی شده است، تحقق نخواهد يافت، مگر با بسيج علماء و دانشمندان و صاحب نظران علم فقه و حقوق، در آموزش همگاني مفاهيم حقوقي و آشنا نمودن جوامع انسانی، به حقوق يكديگر و آگاه نمودن آنها، به حقوق و تکالیفی که اجتماع متوجه آنها می‌کند و ترغیب جامعه به مسئولیت‌پذیری و تفهیم عواقب تخطی از مسئولیت‌ها به معني عام، اعم از مسئوليت كيفري و مسئوليت مدني و دیگر مسئولیت‌های فردي و اجتماعي. »
« برای اینکه معضل طلاق و انحلال نكاح وفروپاشي خانواده ها که از مهمترین بیماری های اجتماعی در کشور ما می باشد، مهار و يا كاهش و یا سامان دهی نخواهد يافت، مگر با آموزش همگاني حقوق خانواده و آشنا نمودن زوجين به حقوق و تکالیف يكديگر و الزام آنها به رعایت حقوق و حریم طرف مقابل وساماندهی امر ازدواج ورفع موانع موجود در مسیر ازدواج جوانان. »
« به لحاظ اهمیت و حساسیت موضوع و جایگاه والای نقش خانواده در رشد ونمونظام اسلامی در حوزه های مختلف، در همین مقدمه به دولت و مجلس شوراي اسلامي پيشنهاد مي‌شود كه، با امعان نظر به جمیع جهات مذکوره، و اینکه همه‌چیز ما، صلح و جنگ و ثبات و امنیت و فرهنگ ما، بستگی به سلامت نظام خانواده دارد، تدابيري اتخاذ فرمايند كه، قبل از عقد نکاح و هم زمان با آزمايشات و تست سلامتي، حداقل زوجين در يك كلاس توجيهي چند ساعته و فشرده شركت داده شوند تا زوجین بصورت نسبی و اجمالی، بدواً نسبت به حقوق وتکالیف خود و سپس حقوق فرزندان و تکالیف آنان آشنا شوند و بدانند براي چه تشكيل خانواده مي‌دهند.»
بنابراین ضرورت دارد که، حقوق خانواده را، با يک ادبیات ساده اما شیوا و رسا و با زبان فارسي ساده و محاوره اي، اما صريح و شفاف، که فرا خور حال خانواده ها و قابل‌فهم برای اقشار مختلف باشد، منتشر نمود و آموزش داد، چون همه خانواده ها و زوجين كه مي‌خواهند تشكيل خانواده بدهند و سر سفره عقد بنشيند قدرت درك مفاهيم مسایل فقهي را ندارند و يا فارغ التحصيل رشته حقوق نيستند.