توسعه فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی در سال‌های اخیر آثار بسیاری بر زندگی بشر نهاده و ابعاد مختلفی از مسائل جوامع را متحول ساخته است. یکی از مهم‌ترین جنبه‌های زندگی جوامع به روابط میان ایشان و مجموعه ضوابط و اقداماتی که چه به صورت پیشینی و چه به صورت پسینی برای ساماندهی به این روابط نگاشته شده‌است، مربوط می‌شود. مجموعه ضوابطی که تلاش دارد تنظیم‌کننده روابط میان اشخاص و یا برطرف کننده اختلافات احتمالی ایشان باشد.

حقوق به عنوان دانشی که تنظیم روابط میان اشخاص را هدف خود قرار داده‌است، در عصر فناوری اطلاعات دو نقش کلیدی در ارتباط با این فناوری را برعهده خواهد داشت. اولا تنظیم مسائل مرتبط با فناوری اطلاعات و ثانیا تنظیم روابط میان اشخاص با استفاده از ابزار فناوری. در بخش اول، حقوق عینکی است که یک حقوقدان با استفاده از آن تلاش می‌کند مسائل حول فناوری را استخراج و با ارائه راهکارهای مناسب، ریسک‌ها و چالش‌های آن را مدیریت نماید؛ مانند بررسی حقوقی که برای اشخاص در بستر پلتفرم‌های دیجیتالی شکل می‌گیرد یا تدوین قراردادهایی برای خرید یا استفاده از یک موجودیت دیجیتالی (نرم افزار دیجیتالی یا توکن دیجیتالی و...) یا رسیدگی به تخلف شخصی که متهم به استفاده از ابزارهای فناوری اطلاعات برای تعدی به حریم خصوصی شخصی دیگر است. اما در بخش دوم، فناوری ابزاریست برای تحقق اهداف مدنظر دانش حقوق. ابزاری که حقوقدانان باید با شناخت و به کارگیری درست آن، هدف اصلی دانش حقوق که همانا تنظیم روابط میان اشخاص است را محقق سازند. برای مثال ابزاری فناورانه که بتواند اسناد غیرقابل انکار برای حل و فصل خصومات احتمالی آتی فراهم آورد، یک ابزار فناورانه‌ی حقوقی است که متناسب با اصول و قواعد حقوقی طراحی شده‌است که ابزاری برای تحقق هدف دانش حقوق باشد؛ یا ابزاری که بررسی و صحت‌سنجی مستندات درحال بررسی در مراجع قضایی را تسهیل نماید، ابزاریست برای تسهیل تحقق اهداف دانش حقوق.

فناوری‌های حقوقی در سه دسته‌ی فناوری‌های حقوقی، تنظیم‌گر و قضایی در تلاشند تا با تنظیم روابط میان اشخاص در یک جامعه، دسترسی به عدالت را تسهیل و فراهم نمایند؛ که نتیجه آن ظهور محصولاتی فناورانه و نوآورانه در حوزه‌های زیرساختی، ابزارهای حقوقی و نوآوری‌هایی در ارائه خدمات حقوقی شده‌‌است. در حوزه‌های زیرساختی شاهد زیرساخت‌های امضای دیجیتالی، در حوزه‌های ابزارهای حقوقی شاهد پلتفرم‌های مدیریت چرخه حیات قراردادی، پلتفرم‌‌های مدیریت پرونده قضایی و در حوزه‌های نوآوری در ارائه خدمات شاهد پلتفرم‌هایی برای شناسایی و بررسی وکلا و مشاوران حقوقی بوده‌ایم.

آنچه در این کتاب گردآوری شده‌است مجموعه یادداشت‌هایی به نگارش برخی از فعالان حوزه فناوری حقوقی از کشورهای مختلف جهان است؛ که تلاش شده‌است با یک دسته‌بندی موضوعی به خوانندگان ارائه شود. نگارندگان این کتاب در تلاش بوده‌اند تا وضعیت فناوری حقوقی را با محوریت تسهیل دسترسی به عدالت برای مخاطبان خود تشریح کنند. اگرچه در بخش‌هایی از کتاب، موضوع از محوریت فناوری حقوقی خارج و به موضوعات حقوق فناوری می‌پردازد، لکن عمده تمرکز یادداشت‌ها بر فناوری‌هایی است که با توضیحات بالا آن‌ها را فناوری حقوقی می‌نامیم.

در فصل اول، مجموعه یادداشت‌هایی گردآوری شده‌اند که تلاش دارند اولا نقش فناوری در حقوق را تشریح و از آینده احتمالی آن را در پرتو تحولاتی مانند ظهور هوش مصنوعی ترسیم نمایند. اگرچه انتظار می‌رود فصل دوم به آثار داده بر حقوق تمرکز نماید، ولی مباحث مربوط به حقوق داده را نیز مطرح کرده و به چالش‌های مرتبط با آن می‌پردازد. فصل سوم نسبت بیش‌تری با حقوق فناوری داشته و به صورت مختصر به نوآوری در عرصه دسترسی به خدمات حقوقی نیز پرداخته‌است. فصل چهارم، پنجم و هفتم تمرکز اساسی بر فناوری حقوقی دارد. در فصل چهارم موضوع قراردادهای هوشمند و آثار تحولات این فناوری بر عرصه‌های حقوقی را مطرح می‌سازد و در فصل پنجم به فناوری‌هایی در عرصه‌های قضایی اشاره می‌کند و در فصل هفتم نیز آینده این عرصه را بررسی می‌کند، لکن در فصل ششم همچنان موضوع حقوق فناوری با فناوری حقوقی خلط شده است.

این کتاب با هدف آشنایی بیش‌تر علاقه‌مندان به عرصه فناوری حقوقی و با حمایت پژوهشگاه فضای مجازی وابسته به مرکز ملی فضای مجازی با هدف توسعه فناوری­های حقوقی در کشور ترجمه گردیده و امید است که دریچه‌ای باشد برای آغاز حرکتی که نه تنها دسترسی به عدالت در حل و فصل خصومت‌ها را فراهم کند، که اساسا زمینه‌های عادلانه‌ی روابط میان اشخاص در جامعه را فراهم سازد و در آخر نیز از مرکز ملی فضای مجازی و پژوهشگاه فضای مجازی تشکر می­کنیم که با حمایت‌های این شورا این پژوهش تکمیل گردید